SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 1
GEREDDE SCHOONHEID SAVED BEAUTY
1
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 2
Hommage aan FLORIS VAN DIJCK ( 1575 - 1651 ) Rijksmuseum Amsterdam
Tekst - Text: Frans Boenders Engelse vertaling - English translation: Jean-Paul Robesyn Fotografie - Photography: Guy De Jaegher & Peter Cattrysse Opmaak - Lay-out: Saskia Holvoet, Wevelgem Drukkerij - Print: Vanoverbeke, Vichte Algemene coördinatie - General coordination: Laurence Verwee, Kortrijk Uitgeverij Yin Books Publishing Oude Vestingsstraat 9/5 B-8500 Kortrijk 056/25 60 63 en 0478/ 27 77 70 laurence@yinbooks.com www.yinbooks.com Wettelijk Depot nr. D/2008/10.788/1 Copyright © 2008 -Yin Books & Guy De Jaegher ISBN 9789081038737
2
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 3
Stilleven met kazen en fruit Olie op paneel, 100 x 80 cm
3
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 4
Ch창teau La Lagune 1982, twee wijnglazen, een lamsbout; verse laurier en mediterrane paarse knoflook Olie op paneel, 100 x 80 cm
4
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 5
“ Wanneer ik de dingen schilder, schilder ik ze vanop afstand… Maar in tegenstelling tot diegenen die ze niet meer zien wanneer ze er te dichtbij komen, en, omdat ik er van hou ze te bekijken en aan te raken, hun raadselachtigheid, hun unieke aanwezigheid vast te stellen, schilder ik ze zonder nevel, zonder mist, geen impressie van, maar reëel met het blote oog, zoals ze zijn, van heel dichtbij. ” “When I’m painting things, I’m painting them from a distance…. However, unlike those who don’t see them any longer while nearing too close to them, and, since I love looking at them and touching them, ascertain their mystery, their unique presence, I paint them without any mist nor veil, not as an impression of them, but real, with the naked eye, as they are, in detail, from extremely close!” Guy De Jaegher
5
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
6
04-06-2008
17:04
Pagina 6
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 7
1. Frans Boenders over de stillevens van Guy De Jaegher
On Guy De Jaegher’s still lifes Frans Boenders
De geschiedenis van het stilleven begint met Egyptische funeraire schilderingen waarop leeftocht voor het hiernamaals afgebeeld staat. Ze kent een eerste bloei – waarvan geen zichtbare sporen zijn overgebleven – rond vierhonderd voor Christus met de Griekse schilders Parrhasios en Zeuxis. De Romeinse encyclopedist Plinius Maior stelt hen in zijn Naturalis historia voor als grootmeesters van het trompe-l’oeil, fascinerend illusionisme met een verbluffende schijn van echtheid. Wie nabij Napels Pompeji en Herculaneum bezoekt, bewondert er de xeniën uit de eerste eeuw voor tot de vierde eeuw na Christus: knap geschilderde voedselarrangementen die een gastheer zijn gasten aanbiedt. De stillevens uit de Grieks-Romeinse oudheid verdwijnen met de invallen van de barbaren.
The history of still life painting takes a start from the Egyptian funerary paintings which represent provisions for the afterlife. The first prime is situated around 400 BC, with such Greek painters as Parrhasios and Zeuxis, but left us with no visible traces. In his Naturalis Historia, the Roman encyclopaedic author Plinius Maior qualifies them as the great masters of the trompe-l’oeil, as fascinating illusionism holding a staggering semblance of reality. Those visiting Pompei and Herculaneaum in the vicinity of Naples will admire the xenia stemming from a period of time spanning from the first century BC till the fourth A.D.: artfully painted food arrangements offered by a host to his guests. The still lifes of Greek-Roman Antiquity disappear with the raids of the barbarians.
7
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 8
Stilleven met een halve appel op een tinnen bordje - links
Stilleven met een halve appel op een tinnen bordje - rechts
Olie op paneel, 23 x 25 cm
Olie op paneel, 23 x 25 cm
8
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 9
Pas de marqueterie, een vijftiende-eeuwse Italiaanse inlegwerktechniek in gekleurd hout of marmer met een onmiskenbaar picturaal effect, verheft het stilleven tot een zelfstandig genre dat kerken en palazzi versiert. In de Nederlanden duikt het genre eerst een eeuw later op; realistische schilders in de traditie van Jan van Eyck nemen dan soortgelijke intarsiascènes over in hun ongeëvenaarde olieverftechniek. Daarmee ontstaat de aantrekkingskracht van iets dat tot op vandaag fundamenteel raadselachtig blijft: de poëtische transfiguratie van vertrouwde voorwerpen uit het huishouden in hun metamorfose op een platte drager – paneel of doek.
It takes until the marquetry, i.e. a fifteenth century Italian technique of inlaid work in coloured wood or marble with undeniably pictorial effect, to elevate still life into an independent genre to decorate churches and palazzo. The genre emerges in the Netherlands one century later; realistic painters in the tradition of Jan Van Eyck then adopt similar intarsia scenes into their unparalleled oil painting technique. This brings about the attraction of something which remains fundamentally enigmatic till day: the poetic transformation of familiar household items into their metamorphosis upon a flat surface, i.e. panel or canvas.
De historische voorbeelden van Guy De Jaegher heten niet zozeer Pieter Aertsen of Joachim Beuckelaer, met hun overvloedige uitstalling van voorwerpen, aangeboden of gemanipuleerd door personages die de gepresenteerde eetwarenbanken moeten aanvullen met enige morele, religieuze betekenis.
The historical examples to Guy De Jaegher are not that much Pieter Aertsen or Joachim Beuckelaer with their abundant display of objects, offered or manipulated by characters who have to complete the foodstuff stores on display with some moral, religious sense.
9
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 10
Naar de geest sluit De Jaegher veeleer aan bij de iets latere pioniers uit circa 1600 zoals Floris van Dijck en Clara Peeters, schilders van de oudst bekende ezelschilderijen van ‘voedsel op een tafel’. Bij hen blijkt de menselijke figuur geschrapt; alle aandacht gaat naar de heldere opstelling van de te schilderen voorwerpen die, vanboven af gezien (zoals de eerste landschappen van Patinir), het oog de gelegenheid bieden al hun details af te tasten. De daarop volgende Hollandse ontwikkeling van het genre, met vooral Gerrit Dou en diens Leidse school, draagt beslist De Jaeghers bewondering weg. Toch leunen De Jaeghers panelen naar de vorm dichter aan bij de eenvoud van de school van Haarlem, onder anderen bij Willem Claesz. Heda met zijn geruststellende soberheid en serene stemming. De Jaeghers liefde voor een sensueel en hevig coloriet markeert niettemin een opvallend verschil ten opzichte van Heda’s cartesiaans aandoende monochromie.
10
As for the spirit De Jaegher rather takes after some younger pioneers from about 1600 such as Floris Van Dijck and Clara Peeters, painters of the oldest known easel paintings of ‘food upon a table’. In them the human character appears to be omitted, all attention being directed towards the clear composition of the objects to be painted, which, seen from above (like the first landscapes of Patinir), allow the eye to feel out all their details. De Jaegher definitely admires the next Dutch development of the genre with Gerrit Dou and his Leidse school, although his panels, as for the form, bear closer resemblance to the simplicity of the Haarlem School, i.e., among others, to Willem Claesz. Heda, famous for his comforting austerity and serene atmosphere. Yet, De Jaegher’s liking for a sensual and intense colouring marks a striking difference from Heda’s rather Cartesian-looking monochrome painting.
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 11
Drie miniatuur-stillevens in het blauw Olie op paneel, 14 x 13 cm
11
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 12
2. Guy De Jaegher noemt zich zelfverzekerd een beoefenaar van het schilderkunstig realisme. Waarschijnlijk denkt hij daarbij aan wat Karel van Mander in zijn Het Schilder-Boeck (1604) verstaat onder het afbeelden van ‘stilstaende dinghen naer het leeven’. Het valt overigens nog te bezien in hoever De Jaeghers sympathieke zelfomschrijving als realist steek houdt. Als hij met realisme bedoelt dat hij schildert wat hij ziet, dan klopt dat in grote lijnen. Maar als men onder realisme een stijl verstaat die naar de werkelijkheid toe stapt om zich daaraan, hoe ook, schilderkunstig aan te passen – dan groeien de twijfels. De Jaegher beweegt zich juist niet naar de werkelijkheid. Hij manipuleert – dat woord heeft in deze context niets pejoratiefs – ze door haar ingrediënten of samenstellende elementen te isoleren in een nieuwe, eigenzinnige constellatie die vervolgens in verf en kleur acribisch wordt weergegeven. De Jaeghers realisme staat derhalve allereerst in dienst van een geavoueerd esthetisch doel; trouw aan de oorspronkelijke werkelijkheid is enkel het middel daartoe.
12
Assuredly Guy De Jaegher calls himself a practitioner of pictorial realism. By this, he may think of what Karel van Mander in his Het Schilder-Boeck (1604) refers to as portraying ‘stagnant things lifelike’. It still remains to be seen to what extent Guy De Jaegher’s sympathetic self-naming as a realist is sound. If he understands by realism that he is painting what he is seeing, then this is roughly speaking okay. However, when realism is considered to be a style that steps towards reality in order for the painter to adapt himself to it somehow, then doubts grow larger. De Jaegher just not moves towards reality. He manipulates it – in this context without any pejorative meaning – by isolating its ingredients or components into a new, idiosyncratic configuration, which, sub-sequently is represented meticulously in painting and colour. De Jaegher’s realism therefore is devoted to an admitted esthetical goal; faithfulness to the original actuality is not but a means to this goal.
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 13
Het schuldbriefje Olie op paneel, 30 x 24 cm
13
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 14
In het paneel Een schitterend glas geplaatst op een uitnodiging klinkt de ingreep op de werkelijkheid door tot in de titel; glas, vruchten, een bedrukte witte kaart en textiel worden zorgvuldig ge誰soleerd met het oog op schoonheidsschepping. Context, actualiteit, symboliek en sociale inbedding ontbreken. Het weefsel dat werkelijkheid heet, wordt ontbonden, ontrafeld; de losse elementen worden opnieuw samengesteld. Zo ontstaat ruimte voor de schepping van een nieuwe, nu disfunctionele en zuiver picturale samenhang.
14
In the panel Een schitterend glas geplaatst op een uitnodiging the manipulation of reality is even conveyed by the title; glass, fruit, a printed white card and textile are carefully being isolated with an eye to the creation of beauty. Context, topicality, symbolism and social embedding are lacking. The tissue called reality is being decomposed, unravelled; the disaggregated elements are being recomposed anew. This creates room for the creation of a new coherence that is dysfunctional and purely pictorial now.
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 15
Een schitterend glas, geplaatst op een uitnodiging Olie op paneel, 60 x 40 cm
15
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 16
De schilder heeft dan de uit ‘de werkelijkheid’ onstuitbaar plaatsvindende circulatie van gemoedsaandoeningen weggezogen. De aldus bevroren werkelijkheid wacht nu, onaangedaan, op de langzame, steeds herhaalde strelingen van penselen die de geënsceneerde bevriezing liefde en schoonheid moeten verlenen, in een onwaarschijnlijk complexe materiaaloverdracht. Welk een provocatie om voorwerpen stilstand op te leggen in ons tijdsgewricht van ongebreidelde Fortbewegungsökonomie, zoals de Duitsers dat zo langwoordig zeggen! En dat is voor De Jaegher nog maar een begin. Want heeft hij de dingen eenmaal stilgelegd, dan start de stillegger op een uiterst tijdrovende en dus volstrekt onhedendaagse weg van het fijnschilderen; een weg die een zeldzame materiaalkennis vooronderstelt en een gedisciplineerde praktijk vergt; een weg die moet voeren naar een volstrekt onmodieus kunstgenre dat men sedert vier eeuwen stilleven noemt. Precies die bewust contre vents et marées gekozen weg omschrijft fijnschilder Guy De Jaegher, met een feilloos gevoel voor paradox, als hedendaags realisme.
16
The painter then has drained off from ‘reality’ its unstoppably ongoing circulation of emotions, and, thus frozen, it is waiting now, unmoved, for the slow, reiterated strokes of brushes which have to confer love and beauty to the staged freezing , in an unlikely complex transfer of matter. What a provocation to imposea standstill to things at our times of unbridled Fortbewegungsökonomie as Germans call it in their usual, extended wording! And this is just a beginning to De Jaegher. After halting things, than the halter takes to the road of fine painting in an extremely time-consuming and therefore totally untimely manner; a manner which requires a rare expertise of materials and a disciplined practice as well; a manner which is meant to lead to a totally unfashionable art genre which has been referred to as still life for four centuries. This very way, consciously and stubbornly chosen– contre vents et marées – is called contemporary realism by Guy De Jaegher with his unerring sense of paradox.
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 17
Drie miniatuur-stillevens in het grijs Olie op paneel, 14 x 13 cm
17
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 18
Een wijnglas, hazel- en walnoten op een versleten oud doekje Olie op paneel, 40 x 30 cm
18
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 19
3. In de nieuw geschapen, meditatieve leegte van het paneel heeft de schilder aldus zichzelf en zijn werk in wording bevrijd van grote en kleine, positieve en negatieve gemoedstoestanden. Geluk, frustratie, vreugde, leed, overvloed, tekort, noodlot, bestemming, extase, depressie, jaloersheid, woede ... al het al te menselijke blijkt vakkundig uitgewist.
Thus doing, the painter has liberated himself and his work in the making from greater and smaller, positive and negative states of mind in the newly created, meditative void of the panel. Happiness, frustration, joy, sorrow, plenty, deficiency, fate, destination, ecstasy, depression, envy, anger ‌ all what is too human appears to be cannily erased.
In De Jaeghers affectenloze stillevens ontbreekt daarmee de geringste toespeling op psychologie. Alles staat gericht op een orde die, zo wordt gesuggereerd, uit de dingen zelf emaneert.
In De Jaegher’s emotionless still lifes therefore the slightest allusion to psychology is missing. All is directed towards an order that is intimated to be emanating from things themselves.
19
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 20
De schilder mag dan de dingen in het gelid gezet hebben, ze ruimte, licht en kleur geschonken: hij laat ze met een overtuigende schijn van waarheid uit zichzelf schijnen, laat ze hun kalme schoonheid zonder interventie van oordeel of argumentatie prijsgeven. Hier geen turbulenties of dramatiek, geen narratieve innuendo’s, geen valse nostalgie.
The painter may have ranked things and given them room, light and colour, yet he lets them appear in their proper light, with a convincing semblance of truth, in order for them to spread their calm beauty without any mediation of judgment nor argumentation. Any turbulence, dramatics, narrative innuendoes, false nostalgia is absent here.
In een strakke regie en met voorbeeldige autodisciplinering biedt De Jaegher zuivere, schier onstoffelijke schoonheid aan van zulke zuivere materies als doorzichtig glas, hagelwit textiel, oranje en rode vruchthuiden. Alle onderling gescheiden en toch samen, verraden ze weliswaar een tussenkomst van een intelligent wezen – dat echter als regisseur geheel onzichtbaar in de coulissen is verdwenen, mÊt meeneming van de vreugden en het leed, de liefde en de gramschap van de mensheid. Zuivere schoonheid in Guy De Jaeghers stillevens ontstaat precies wanneer hartstochten en strevingen voorlopig uit het zicht zijn verdwenen.
De Jaegher gives us pure, almost immaterial beauty of such pure materials like transparent glass, textile as white as snow, orange and red skins of fruits, through a rigid direction and with exemplary selfdisciplining. All of them, separated and together yet, may betray the intervention of an intelligent being, who as a director has fully retreated between the wings, taking away with him the joys and sorrows, love and hate of mankind. Pure beauty in Guy De Jaeghers still lifes comes into existence just when passions and ambitions have temporarily gone out of sight.
20
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 21
21
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 22
4. Wie Guy De Jaegher beluistert en aan het werk ziet weet dat deze methodische, voluntaristische schilder metterdaad, in een resoluut optimistische geest, de laatste twintigste-eeuwse sporen bestrijdt van romantische irrationalismen, naargeestige narcismen en bevlogen aangeprezen onkundigheden die de beeldende kunsten teisteren. Daarom overweegt hij grondig afmetingen en vlakverdeling van het paneel, onderliggende imprimatuur, plaatsing en aanzicht, hoek en volume van de te schilderen eenvoudige voorwerpen. Hij brengt een ondertekening aan in de essentiĂŤle, juiste proporties, bestudeert onderlinge verhoudingen en lichtinval, richting, grijsheid en uitgestrektheid van de schaduwen, plooival en zwaarte van het textiel.
22
Who listens to Guy De Jaegher and observes him at work knows that this methodical, voluntaristic painter, in a resolutely optimistic mood, actively fights against the last twentieth century traces of all forms of romantic irrationalism, gloomy narcissism and animatedly extolled inexpertness, that scourges plastic arts. That is why he thoroughly considers dimensions and geometric arrangement of the panel, underlying imprimatur, location and perspective, angle and volume of the simple objects to be painted. He places a signature of the essential, exact proportions, scrutinizes relations and incidence of light, direction, greyness and extension of the shades, the pleats and weight of the textile.
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 23
Een negentiende-eeuwse tinnen waterkan uit PicardiĂŤ met een half-gepelde sinaasappel en pruimen geplaatst op een invitatie voor pianoconcert Olie op paneel, 80 x 60 cm
23
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 24
Als meester van de olieverf goochelt hij met wrijving van pigmenten, met de samenklitting van gesso, harsen, konijnenlijm en marmerpoeder, weke en vloeibare stoffen. Hij kent de werking van rauwe lijnolie en van geraffineerde standoliĂŤn, de invloed van Venetiaanse en Cyprische terpentijnen, de finish van glans- en matvernissen. Hij beheerst het natte en het droge, het brosse en het harde, het ondoorzichtige en het transparante, lichtopslorping en soppigheid, zakking en rimpeling van lakken, de schuierende witlagen en de goring van de lichte kleuren, de val en het evenwicht. De Jaegher is wel de laatste om, zoals sommigen, senza disegno aan het werk te gaan!
24
As a master of oil painting he juggles with frictions of pigments, with the coagulation of gesso, resins, rabbit glue and marble powder, soft an fluid substances. He knows how raw linseed oil and refined stand oils are working, he knows every bit about the effects of Venetian and Cypriot oils of turpentine, the finish of brilliant and mat varnishes. He is a master of the wet and the dry, of the brittle and the hard element, the opaque and the transparent, of light absorption and sopping, dripping and wrinkling of lacquers, the brushing layers of white and the grimmying of light colours, of the fall and the balance. De Jaegher is definitely the last to set to work senza disegno like some do!
SAVED_BEAUTY_BINNEN_DEF
04-06-2008
17:04
Pagina 25
Een negentiende-eeuwse tinnen waterkan uit PicardiĂŤ met een half-gepelde sinaasappel en pruimen geplaatst op een invitatie voor pianoconcert detail
25